Fot. archiwum Chalno - część starego cmentarza wraz z widoczą figurą ku czci Marii Magdaleny.
W 1124 roku wzniesiono w celach misyjnych kościół romański p.w. Marii Magdaleny wraz z klasztorem dla sprowadzonego z zagranicy zakonu.
Fundatorem kościoła był Piotr Włostowicz zwany Duninem. Był wielkim możnowładcą ze Śląska, gdzie znajdowały się jego ogromne posiadłości. Takie również posiadał na Kujawach. Był zaufanym i powiernikiem króla Bolesława Krzywoustego.
To właśnie z Chalna do Strzelna przeniosły się potem Norbertanki.
Z kronik wynika, że był to człowiek niezwykle odważny i waleczny. Wyprawił się na Ruś, gdzie porwał następcę tronu Włodara. Za uwolnienie swojego przyszłego władcy Ruś wypłaciła Duninowi olbrzymi okup.
Dunin przed porwaniem Włodarza trzymał jego dziecko do chrztu! Polskie duchowieństwo niezbyt przychylnie oceniło ten postępek i zaleciło jako pokutę część jego skarbów przeznaczyć na budowle sakralne.
W 1325 roku parafia Chalin obejmowała wsie:
- Chalno,
- Czamaninek,
- Głuszyn,
- Głuszynek,
- Kamieniec,
- Kozjaty,
- Miłachowo,
- Wolę Jurkową.
W 1594 roku Stanisław Chaliński odnowił świątynię. Kolejny remont przeprowadzono w połowie XVIII wieku. W XIX wieku parafia upadła i kościół stał się filią parafii świerczyńskiej, zaś w latach 1850-60 romańską świątynię rozebrano i kamienie ze ścian przewieziono na budowę nowego kościoła w Świerczynie. Obecnie z danego kościoła romańskiego nic nie pozostało.
Zachował się dawny cmentarz, który obecnie znajduje się na terenie prywatnej posiadłości. Właściciele należycie zadbali, by dawny cmentarz nie był dewastowany i grabiony przez poszukiwaczy skarbów. W 1912 roku w miejscu danej świątyni Bolesław Busse ufundował figurę Marii Magdaleny. Obok wzgórza, gdzie stała romańska świątynia, znajduje się średniowieczne grodzisko.
Historię świątyni w Chalnie zapisali w swych kronikach Jan Długosz i Marcin Kremer, biskup Warmiński. Ale o Chalnie wspominają też kroniki ruskie i niemieckie.
Autor: Mirosław Kowalski