Czy firma ubezpieczeniowa może zmniejszyć wypłatę odszkodowania?
Na pytanie Czytelniczki odpowiada Bartosz Bocheński, adwokat.
- Mój brat zginął w wypadku samochodowym, winny natomiast był kierujący innym pojazdem. Zgłosiłam żądanie ubezpieczycielowi sprawcy dot. wypłaty zadośćuczynienia po śmierci brata. Wypłacono mi określoną kwotę, ale w decyzji ubezpieczyciel napisał, że skoro nie miał on zapiętych pasów bezpieczeństwa (tak wynika z ustaleń prokuratury) to występuje przyczynienie i w związku z tym należy mi zmniejszyć wypłatę o 30 proc. Czy ubezpieczyciel postąpił prawidłowo?
- Zgodnie z art. 362 k.c., jeżeli poszkodowany przyczynił się do powstania lub zwiększenia szkody, obowiązek jej naprawienia ulega odpowiedniemu zmniejszeniu stosownie do okoliczności, a zwłaszcza do stopnia winy obu stron. Jeżeli natomiast poszkodowany, który przyczynił się do powstania szkody, następnie zmarł, a odszkodowania dochodzą osoby uprawnione z art. 446 k.c. i 448 k.c. (tzn. chodzi w ogólności o rodzinę zmarłego), jako poszkodowane pośrednio, przyczynienie się zmarłego powoduje zmniejszenie odszkodowania dla tych osób na podstawie art. 362 k.c. W takim wypadku ustalenia wyroku skazującego sprawcę śmierci (art. 11 k.p.c.) nie wyłączają ustalenia, w jakim stopniu zmarły przyczynił się do doznanej szkody i tym samym zmniejszenia odszkodowania na podstawie tegoż przepisu należnego osobom uprawnionym (tak wyrok SA w Warszawie z 18 sierpnia 2004r., I ACr 169/94, publ. Lex Polonica nr 304217).
Te przepisy oznaczają zatem, iż zmarły, który nie zapiął pasów i miało to wypływ na skutki wypadku, przyczynił się do powstania szkody, a zatem stosownie do stopnia tego przyczynienia, ubezpieczyciel może zmniejszyć wypłatę kwot z polisy sprawcy. Przyczynienie ustala się zwykle w procentach i o taką wysokość zmniejsza się należne kwoty. Ważną kwestią przy ocenie stopnia przyczynienia jest wiek i doświadczenie stron oraz ciążące na nich obowiązki, a także stopień świadomości poszkodowanego (por. wyrok Sądu Najwyższego - Izba Cywilna z 5 listopada 2008 r. I CSK 139/2008). Dorosły wiek, doświadczenie w jeździe samochodem a mimo to brak zapiętych pasów czy świadomość stanu nietrzeźwości kierującego etc. uzasadnia zwykle przyjęcie wyższego stopnia przyczynienia.